​ေယာဦးဖိုးလိႈင္​

ဦးဘိုးလွိုင္(ေယာမင္းႀကီး)
ေယာမင္းႀကီး ဦးဘိုးလွိုင္ ဟုေခၚေသာ ေယာအတြင္းဝန္ ဦးဘိုးလွိုင္သည္ ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္ ထင္ရွားေသာပညာရွိ တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ေယာမင္းႀကီးသည္ တီထြင္မႈေပါင္း မ်ားစြာကို ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ္လည္း ႂကြားဝါျခင္း မရွိခဲ့သူ တစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူသည္ မ်ားျပားလွစြာေသာ စာအုပ္မ်ား၊ က်မ္းမ်ားကို ေရးသားခဲ့သည္။ ယေန႕ေခတ္ ေက်ာင္းစာတြင္ သင္ၾကားေပးေနၾကေသာ တစ္ တစ္လီ တစ္၊ တစ္ ႏွစ္လီ ႏွစ္ ဟူေသာ အျမႇောက္အလီက်မ္း၊ က်န္းမာေရးတြင္ ယေန႕တိုင္ အဖိုးမျဖတ္နိုင္ေသာ ဥတုေဘာဇနာက်မ္း၊ ကာယႏုပႆနာက်မ္း စသည့္ ထင္ရွားေသာ က်မ္းမ်ားအျပင္ အျခားသိပၸံစာေပ က်မ္းစာအုပ္ေပါင္းမ်ားစြာကိုလည္း ေရးသား ျပဳစုခဲ့ေလသည္။

အမည္ရင္း ေမာင္ဘိုးလွိုင္
ေမြးသကၠရာဇ္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၁၁၉၁) ေႏွာင္းတန္ခူးလဆန္း (၁၀)ရက္ မနက္(၃) နာရီေက်ာ္
ကြယ္လြန္ ၁၂၄၅‌ (အသက္ ၅၄ႏွစ္ျဖင့္)
နိုင္ငံသား Flag of Myanmar.svgျမန္မာနိုင္ငံ
လူမ်ိဳး ဗမာလူမ်ိဳး
အလုပ္အကိုင္ ေ႐ႊျပည္ဝန္ႀကီး ဘုရင့္သစၥာခံ အမႈထမ္း(ကုန္းေဘာင္ေခတ္)၊ ေယာအတြင္းဝန္(မင္းတုန္းမင္းႏွင့္ သီေပါမင္းလက္ထက္)
ေမြးရပ္ဇာတိ ႐ြာပုလဲ႐ြာ၊ ေျမာင္ၿမိဳ႕ နယ္၊စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ ျမန္မာနိုင္ငံ။
ၾကင္ေဖာ္ ေဒၚခင္ျဖဴ

ေယာမင္းႀကီးဦးဘိုးလွိုင္

ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားလွေသာ သမိုင္းဝင္ပညာရွင္ႀကီး ဦးဘိုးလွိုင္၏ အဖိုးမွာစာေရးေတာ္ႀကီးဦးေတာ ျဖစ္သည္။ ဦးေတာသည္ ယင္းေတာ႐ြာမွ ျဖစ္ကာ ဉာဏ္ပညာထက္ျမက္သူတစ္ေယာက္လည္းျဖစ္သည္။ သူသည္ အမရပူရမင္းေနျပည္သို႔ သြားေရာက္ကာ မိမိ၏ ႀကီးပြားေရးလမ္းစကိုရွာေဖြရာ ဉာဏ္ပညာထက္ျမက္ေသာေၾကာင့္ ေ႐ႊျပည္ဝန္လက္ဝဲဝင္းေတာ္မႈး ၏သမီးႏွင့္ထိမ္းျမားနိုင္ခြင့္ရေလသည္။ (အေၾကာင္းပါခဲ့သည္)။ ေ႐ႊျပည္ဝန္က ဦးေတာ၏ပညာဉာဏ္ကို သေဘာက်သျဖင့္ နန္းတြင္းတြင္ အမႈထမ္းေဆာင္ခြင့္ရေအာင္ စီမံေပးေသာေၾကာင့္ မင္းေနျပည္ေတာ္တြင္ စာေရးေတာ္ႀကီး အျဖစ္ အမႈထမ္းခြင့္ရခဲ့သည္။ စာေရးေတာ္ႀကီးဦးေတာႏွင့္ ေ႐ႊျပည္ဝန္သမီးႏွင့္တို႔မွ သားတစ္ေယာက္ထြန္းကားေလရာ ထိုသူငယ္ကို ကိုယ္လုံးကိုယ္ေပါက္ ေတာင့္တင္းေသာေၾကာင့္ ေမာင္တုတ္ႀကီးဟု ေခၚဆိုၾကသည္။

ေမာင္တုတ္ႀကီးမွာ ငယ္စဥ္ကပင္ ဓါးခုတ္၊ လွံထိုး ကြၽမ္းကြၽင္လွသည္။ အဖမွာလည္း နန္းတြင္းမွ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဓားေရးလွံေရးကို စနစ္တက် သင္ၾကားခြင့္ရသည္။ ေမာင္တုတ္ႀကီးအ႐ြယ္ေရာက္လာေသာအခါ သူ၏ဖခင္ ဦးေတာက စစ္ဘက္တြင္ အမႈထမ္းရန္ လမ္းၫႊန္တိုက္တြန္းေသာေၾကာင့္ စစ္ဘက္တြင္ အမႈထမ္းခဲ့ၿပီး ရဲစြမ္းရွိေသာေၾကာင့္ မၾကာမီပင္ စစ္သူႀကီးအဆင့္ေရာက္ရွိလာေလသည္။ ထိုအခါသူ႕အားေလးစားသမႈျဖင့္ ဦးေ႐ႊတုတ္ဟု ေခၚဆိုၾကေလသည္။ ဦးေ႐ႊတုတ္သည္ ေယာမင္းႀကီး ဦးဘိုးလွိုင္၏ အဖပင္ျဖစ္ေလသည္။ ဦးေ႐ႊတုတ္တြင္ ကေတာ္သုံးပါး ရွိေလရာ ဝန္ကေတာ္မယ္ၿငိမ္းႏွင့္ ရေသာသားသည္ ေယာမင္းႀကီး အေလာင္းလ်ာပင္ျဖစ္သည္။

ငယ္ဘဝ
ဦးဘိုးလွိုင္ကို ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၁၁၉၁) ေႏွာင္းတန္ခူးလဆန္း (၁၀)ရက္ မနက္(၃) နာရီေက်ာ္တြင္ ေျမာင္ၿမိဳ႕နယ္ ႐ြာပုလဲ႐ြာ၌ ဖြားျမင္သည္။ အဖမွာ ယင္းေတာဝန္ႀကီး ဦးေ႐ႊတုတ္၊ အမိ ဝန္ကေတာ္ မယ္ၿငိမ္း ျဖစ္သည္။ ဦးဘိုးလွိုင္ (၉) ႏွစ္သားအ႐ြယ္တြင္ ဦးေ႐ႊတုတ္သည္ ေရနံေခ်ာင္းၿမိဳ႕စား၊ ယင္းေတာဝန္ႀကီးအထိရာထူးျမင့္တက္လာေလသည္။

သာယာဝတီမင္းသည္ ေအာက္ျမန္မာနိုင္ငံ ေ႐ႊတိဂုံဘုရားဖူးၿပီး ျပန္လာခ်ိန္တြင္ ကံၾကမၼာဆိုးေသာေၾကာင့္ စိတ္ေတာ္မူမမွန္ ေဖာက္ျပန္စျပဳလာေလသည္။ ထိုအေျခအေနတြင္ မိဖုရားေခါင္ႀကီးက မင္းႀကီး၏ေဝဒနာ သည္းလာသည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ အိမ္ေရွ႕စံေနရာတြင္ ပုဂံမင္းသားအား မင္းႀကီး၏အမိန႔္ဟု ဆိုကာ တင္ျမႇောက္ေပးလိုက္ေလသည္။ သာယာဝတီမင္း၏ စိတၱဇေရာဂါအေျခအေနပိုမိုဆိုး႐ြားလာေသာေၾကာင့္ မႈးမတ္အခ်ိဳ႕ႏွင့္ ဝန္ႀကီးမ်ားမွာ (ေနမေကာင္းဟန္ေဆာင္သူေဆာင္ကာ) အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျပ၍ နန္းတြင္းသို႔ အခစားမဝင္ဘဲ ေရွာင္တိမ္းၾကေလသည္။ သို႔ေသာ္ ေမာင္ဘိုးလွိုင္၏ အဘျဖစ္သူ ယင္းေတာဝန္ႀကီးမွာမူ ကြၽန္သခင္အရင္း ခ်င္းမည္သို႔မွ မလုပ္တန္ရာဟု ထင္မွတ္ကာ အေျခအေနကို အကဲခတ္ရန္ သြားေလသည္။ ထိုအခိုက္တြင္ ေ႐ႊဘိုမင္းမွ ဦးေ႐ႊတုတ္အား လွံျဖင့္ လိုက္လံထိုးေလသည္။ ယင္းေတာဝန္ႀကီးသည္ သာယာဝတီမင္း စိတ္ေနာက္စဥ္ အသတ္ခံရသည္။

ေမာင္ဘိုးလွိုင္၏ အမိ ဝန္ကေတာ္မယ္ၿငိမ္းသည္ ထိုအျဖစ္ကို ၾကားသိရေသာအခါ မင္းရာဇဝတ္ဒဏ္သည္ သားသမီးမ်ားအေပၚ သက္ေရာက္နိုင္သည္ဟု ယူဆကာ မင္းတုန္းမင္း၏ အိမ္ေတာ္သို႔ ခိုလႈံခြင့္ေတာင္းသည္။ သို႔ရာတြင္ မင္းတုန္းမင္းသားက လက္မခံထားဝံပဲ စၾကာေဒဝီ မင္းသမီးႀကီး၏ အိမ္ေတာ္သို႔တဆင့္ ပို႔ေလသည္။ စၾကာေဒဝီမင္းသမီးႀကီးမွာ ဇီဝိတဒါန အခြင့္ထူးခံ မင္းသမီးႀကီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေမာင္ဘိုးလွိုင္၏ အသက္ကို ခ်မ္းသာေပးရန္ အခြင့္ရွိေလသည္။

ထိုသို႔ျဖင့္ ေမာင္ဘိုးလွိုင္သည္ စၾကာေဒဝီမင္းသမီးႀကီး၏ အိမ္ေတာ္တြင္ ခိုလႈံခြင့္ ရရွိေလသည္။ ထိုသို႔ နန္းတြင္းေရးရႈပ္ေထြးခ်ိန္တြင္ ျပည္မင္းသားႀကီးသည္ ပုန္ကန္မႈကိုျပဳလုပ္ေလရာ ဘုရင့္တပ္မေတာ္က ျပန္လည္ဖမ္းမိေသာေၾကာင့္ ကြပ္မ်က္လိုက္ေလသည္။ ျပည္သူလူထု တစ္ရပ္လုံးက ဝမ္းနည္းမႈမ်ား ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ သို႔ျဖင့္ ျပည္သူတို႔ စိတ္ႀကိဳက္မဟုတ္ေသာ ပုဂံမင္းသားသည္ နန္းတက္ လာေလသည္။

ပုဂံမင္းသား ဘုရင္ျဖစ္ေသာ္ ပုဂံမင္းဟုပင္ အမည္တြင္သည္။ မင္းတုန္းမင္းသားႏွင့္ ကေနာင္မင္းသားတို႔သည္လည္း လႊတ္တက္ မင္းသားႀကီးမ်ား အျဖစ္ေရာက္ရွိလာသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ေမာင္ဘိုးလွိုင္သည္ ဗားကရာဆရာေတာ္ထံတြင္ ပညာေလ့လာ ရွာမွီးေနၿပီး မဲထီးဆရာေတာ္ထံ၌လည္း ပညာသင္ၾကားခြင့္ ရခဲ့ေလသည္။ ထို႔အျပင္ ေဗဒင္ပညာကို တစ္ဖက္ကမ္းခတ္ ကြၽမ္းက်င္ေသာ စၾကာေဒဝီမင္းသမီးႀကီးထံ မွလည္း ပညာမ်ားဆည္းပူးခြင့္ ရရွိခဲ့သည္။

ထိုကာလ၌ ျပည္သူလူထုတို႔က မင္းတုန္းမင္းသားႏွင့္ ကေနာင္မင္းသားတို႔ကို ပုဂံမင္းထက္ ပိုမိုႀကိဳက္ႏွစ္လို ၾကေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပုဂံမင္းက သူ၏ထီးနန္းတည္ၿမဲရန္ ထိုညီေနာင္ကို ရွင္းမွသာ ျဖစ္မည္ဟု မွတ္ယူေလသည္။ ထိုအခ်င္းအရာကို ႀကိဳတင္သိေသာ မင္းသားညီေနာင္တို႔က အႀကံဦးကာ (၁၂၁၄)၊ ျပာသိုလဆန္းရွစ္ရက္တြင္ ေ႐ႊဘိုသို႔ထြက္ခြာကာ ျခားနားၾကေလသည္။ မဆြကပင္ မင္းသားတို႔အား စၾကာေဒဝီမင္းသမီးႀကီးက ဉာဏ္ပညာထက္ျမက္ေသာ ေမာင္ဘိုးလွိုင္ကို ေခၚေဆာင္သြားသင့္ေၾကာင္းကို အႀကံေပးေျပာဖူးေလရာ မင္းသားညီေနာင္တို႔က မဲထီးေက်ာင္းတြင္ ပညာသင္ၾကားလ်က္ရွိေသာ ေမာင္ဘိုးလွိုင္ကို ေခၚေဆာင္ သြားေလသည္။ ထိုအျဖစ္အပ်က္မွာ ဦးဘိုးလွိုင္၏ ငယ္ဘဝ အဆုံးသတ္ကာ မင္းမႈထမ္းဘဝ ေရာက္ရွိလာ ျခင္းပင္ျဖစ္ေလေတာ့သည္။

အမႈထမ္းဘဝ
ေမာင္ဘိုးလွိုင္သည္ မင္းသားညီေနာင္ႏွင့္လိုက္ပါကာ ၊ ေ႐ႊဘိုၿမိဳ႕အား သိမ္းပိုက္ၿပီးခ်ိန္တြင္ ခ်ီးျမႇင့္ ျမႇောက္စားထိုက္သူမ်ားကို ခ်ီးျမႇင့္ေလသည္။ ေမာင္ဘိုးလွိုင္ကို သားအျဖစ္ေမြးစားကာ မင္းလွစည္သူဘြဲ႕ အမည္ျဖင့္ ေယာၿမိဳ႕ကို အပိုင္စားေပးသနားေစသည္။ ေယာၿမိဳ႕စားမင္းသားဟု ထင္ရွားလာေလသည္။ ထို႔ေနာက္မင္းေနျပည္ေတာ္ကိုေရာက္ခ်ိန္၊ ေမာင္ဘိုးလွိုင္ အသက္ ၂၄ ႏွစ္အ႐ြယ္တြင္ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးက မေကြးၿမိဳ႕စား သတိုးမင္းႀကီး မဟာမင္းလွစည္သူ ၏ သမီးအငယ္ျဖစ္သူ မခင္ျဖဴႏွင့္ လက္ထပ္ေစရန္ အမိန႔္ခ်မွတ္လိုက္ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္၌ ခင္ျဖဴသည္ အသက္ ႏွစ္ဆယ္မွ်သာ ရွိေသးသည္။ မင္းမႈထမ္းရင္းႏွင့္ ၾကင္ရာပါရေလသည္။

ဦးဘိုးလွိုင္ အသက္ ၂၈ ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ ေယာၿမိဳ႕စား အရာမွ တိုးျမႇင့္ ၍ အတြင္းဝန္ေယာၿမိဳ႕စား အရာသို႔ သူေကာင္းျပဳျခင္း ခံရသသည္။ ဘြဲ႕မည္ကိုလည္း မင္းလွစည္သူမွ မင္းႀကီးမင္းလွမဟာစည္သူ ဟု ေပးအပ္ခ်ီးျမႇင့္ေလသည္။ ဦးဘိုးလွိုင္၏ မင္းမႈထမ္းသက္ ၂၆ ႏွစ္တြင္ ေျခာက္ႀကိမ္ အရာမွ ႏုတ္သိမ္းခံရသည္။ ပထမအႀကိမ္ သည္ ၁၂၂၇ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္၍ ရာဇဓမၼသဂၤဟက်မ္းကို ဆက္သၿပီးခ်ိန္ ၁၂၄၀ ခုႏွစ္တြင္ ေနာက္ဆုံးျဖစ္ေလသည္။ ၁၂၃၈ ခုႏွစ္ ကဆုန္လမွစ၍ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး၏ ေတာင္နန္းမေတာ္ႀကီး(စၾကာေဒဝီ) နာမက်န္းျဖစ္ေတာ္မူသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ဦးဘိုးလွိုင္၏ ရာထူးမွာ ေ႐ႊျပည္ဝန္ ဝက္မစြတ္ၿမိဳ႕စား မင္းႀကီး မင္းလွမဟာစည္သူ ျဖစ္ေလသည္။ ဤသည္မွာ ဦးဘိုးလွိုင္၏ မင္းမႈထမ္းဘဝ ျဖစ္ကာ သူ၏အရွင္သခင္ အေပၚတြင္ မ်ားစြာအေထာက္အကူ ျပဳေသာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ေလသည္။

စၾကာေဒဝီမိဖုရားႀကီး လြန္ေသာ္ မင္းတုန္းမင္းလည္း ပူေဆြးလွသျဖင့္ မိဖုရားႀကီးအေလာင္းကို သျဂၤိုလ္ခြင့္လည္းမေပး၊ ညီလာခံလည္း မထြက္ပဲေနခဲ့သည္။ ထိုအခါ မႈးမတ္၊ မင္းညီမင္းသားမ်ားလည္း မေလွ်ာက္တင္ဝံ့သျဖင့္ အရာက်ေနသည့္ ဦးဘိုးလွိုင္ကို အကူအညီေတာင္းရာ ဦးဘိုးလွိုင္လည္း စာတစ္ေစာင္ကို မႈးမတ္မ်ားကိုယ္စား ေရးသားၿပီး ဆက္သေလသည္။ မင္းတုန္းမင္းလည္း စာကိုဖတ္လွ်င္ ဦးဘိုးလွိုင္လက္ရာမွန္းသိေသာေၾကာင့္တစ္ေၾကာင္း၊ စာပါအခ်က္မ်ားမွာ ညီၫႊတ္သည္ေၾကာင့္တစ္ေၾကာင္း စိတ္ေလ်ာ့ကာ မိဖုရားႀကီး အေလာင္းကို သျဂၤိုလ္ခြင့္ေပးေလသည္။ ဦးဘိုးလွိုင္ကိုလည္း ျပန္လည္ေခၚယူကာ ဆူပူႀကိမ္းေမာင္းဟန္ျပဳၿပီး အရာျပန္ေပးခဲ့သည္။ ဦးဘိုလွိုင္သည္ မင္းတုန္းမင္း လက္ထက္မွ သီေပါမင္း လက္ထက္တိုင္ အတြင္းဝန္၊ ၿမိဳ႕စား၊ အတိုင္ပင္ခံ ပညာရွိ စေသာ ရာထူးတို႔ျဖင့္ အမႈထမ္း႐ြက္သည္။ တစ္ဖက္တြင္လည္း ျမန္မာစာေပေလာက၌ ထင္ရွားေသာ ဝိဇၨာသိပၸံ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ က်မ္းမ်ားကို ျပဳစုခဲ့သည္။

စိတ္ဓာတ္
မင္းမႈထမ္းဘဝ၌ ရွိစဥ္ ဦးဘိုးလွိုင္သည္ မင္း အလိုလိုက္၊ မင္း အႀကိဳက္မေဆာင္ခဲ့ေခ်။ ရာထူး စည္းစိမ္ကို မငဲ့ခဲ့။ မွန္ရာကို ေျပာခဲ့၊ ေရးခဲ့၊ ျပဳခဲ့သည္။ ဤတြင္ မၾကာခဏ ဘုရင္ မ်က္သည္ကို ခံခဲ့ရသည္။ သုံးႀကိမ္ထက္ မနည္း စည္းစိမ္ ႏုတ္သိမ္းျခင္းခံရသည္။ အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်ထားျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ သီေပါမင္း လက္ထက္တြင္ ဦးဘိုးလွိုင္သည္ အရာက်ခဲ့ျပန္သည္။ ဦးဘိုးလွိုင္သည္ သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္စနစ္အရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ေတာ္လွန္လ်က္ ျပည္သူ႕အာဏာျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ႀကိဳဆိုသည့္ "ရာဇဓမၼ သဂၤဟက်မ္း"ကို ေရးသားျပဳစုခဲ့ရာ ဘုရင္က မႏွစ္သက္နိုင္ေအာင္ ျဖစ္ေနသည္။ ထိုအေတာ္အတြင္း ဘုရင္မင္းျမတ္သည္ လြန္စြာ အသုံးအၿဖဳံး ႀကီးသည္။ "ဘ႑ာေတာ္ဆိုသည္မွာ ဆင္းရဲသားတို႔၏ ေခြၽးႏွဲစာမွ ညွစ္ထုတ္ယူထားသည္ ျဖစ္၍ ေက်ာက္ခဲသလဲကဲ့သို႔ သေဘာမထားသင့္ပါ" ဟု ဆိုကာ ဘုရင့္ ဘ႑ာေရးအာဏာကို ကန႔္သတ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းသည္။ ဤတြင္ မိဘုရားက "ရွင္ဘုရင္ လုပ္ရတာ ငလွိုင္ေပးသေ႐ြ႕နဲ႕ စားရမတဲ့လား၊ ဒီလိုျဖင့္ ရွင္ဘုရင္ေတာင္ မလုပ္ခ်င္ပါဘူး" ဟူ၍ ေဒါသမာန္ ပါပါျဖင့္ ေျပာရာ သီေပါမင္းကပါ နားေယာင္လ်က္ ဦးဘိုးလွိုင္ကို ရာထူးမွ ခ်လိဳက္သည္။ ဤအႀကိမ္သည္ ေနာက္ဆုံးအႀကိမ္ ရာထူးက်ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထပ္မံ ရာထူးခန႔္အပ္ထားျခင္း မခံရေတာ့ေပ။ သို႔ရာတြင္ ဦးဘိုးလွိုင္သည္ မမႈခဲ့၊ စိတ္ဓာတ္မက်ခဲ့။ ေအးခ်မ္းစြာ ၿခံဥယ်ာဥ္အလုပ္ကို လုပ္ကိုင္လ်က္ မိမိ ဝါသနာပါေသာ က်မ္းျပဳျခင္း အလုပ္ကို လြတ္လပ္စြာ ဖိ၍ လုပ္ကိုင္ခဲ့ေလသည္။

လူသားအက်ိဳးျပဳ လုပ္ငန္းမ်ား
ဦးဘိုးလွိုင္သည္ ျမန္မာ၊ ပါဠိ၊ သကၠတ စာေပတို႔အျပင္ မ်ိဳးျခားစာေပမ်ားကိုလည္း ဆည္းပူး ေလ့လာသည္။ အမွန္တရားကို စူးစမ္းရွာေဖြ၍ လည္း ထုတ္ေဖာ္ေလ့ ရွိသည္။ မင္းတုန္းမင္း လက္ထက္တြင္ "ကမာၻသည္ လုံးသည္၊ ျပားသည္" ဟူေသာ ျပႆနာ ေပၚေပါက္ခဲ့ရာ "ကမာၻသည္ လုံးသည္"ဟူေသာ အယူအဆဘက္မွ ရဲဝံ့စြာ မားမားမတ္မတ္ ရပ္ခဲ့သည္ ဆိုသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကေနာင္မင္းသားႏွင့္ ဦးဘိုးလွိုင္တို႔သည္ အလြန္အတြဲ ညီၾကသည္။ သူတို႔သည္ ေခတ္သစ္ကို ထူေထာင္လိုသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံကို အျခားေသာ တိုးတက္နိုင္ငံမ်ား နည္းတူ တိုးတက္ေစလိုသည္။ သို႔မွလည္း နယ္ခ်ဲ့ရန္ကို တြန္းလွန္နိုင္မည္ဟု ျမင္ထားၾကဟန္ တူသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာနိုင္ငံ ေခတ္မီ တိုးတက္ေရးကို အစြမ္းကုန္ ေဆာင္႐ြက္ၾကသည္။ ဦးဘိုးလွိုင္က သေဘာတရားေရးဆရာ၊ ကေနာင္မင္းသားက လက္ေတြ႕ဆရာ ျဖစ္ရာ အလြန္လိုက္ဖက္ညီၾကသည္။ ဘာသွ်ကာရ ဆရာစီရင္ေသာ လိကာဝတီ ဂဏန္းက်မ္းကို သကၠတဘာသာမွ ျမန္မာဘာသာသို႔ ဦးဘိုးလွိုင္ ျပန္ဆိုခဲ့သည္မွာ ကေနာင္မင္းသား၏ တိုက္တြန္းခ်က္ အရ ျဖစ္ေပသည္။

ထိုစဥ္က ကေနာင္မင္းသားႀကီး၏ စီမံကိန္းအရ အဂၤလန္၊ ျပင္သစ္၊ အီတလီနိုင္ငံမ်ားသို႔ ျမန္မာ ပညာေတာ္သင္မ်ား ေစလႊတ္ခဲ့သည္။ ယင္းတို႔ အထဲတြင္ ဦးဘိုးလွိုင္၏ တပည့္မ်ားစြာလည္း ပါဝင္သည္။ ဦးဘိုးလွိုင္သည္ ထိုသူတို႔၏ အကူအညီျဖင့္ အေနာက္တိုင္း ဝိဇၨာသိပၸံ ပညာရပ္တို႔ကို ေကာင္းစြာ ေလ့လာဆည္းပူးခြင့္ ရခဲ့သည္။ တစ္ဖန္ ယင္းတို႔ကို ေလ့လာဆည္းပူး႐ုံျဖင့္ အားမရ၊ ျမန္မာလူထု လက္သို႔ေရာက္ေအာင္လည္း ဆီေလွ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆို ျပဳစုေပးခဲ့သည္။

ေရးသားခဲ့ေသာ က်မ္းမ်ား
ဦးဘိုးလွိုင္သည္ ၁၂၂၂ ခုႏွစ္မွစ၍ ၁၂၄၂ ခုႏွစ္အထိ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္အတြင္းတြင္ က်မ္းစာေပါင္းမ်ားစြာ ျပဳစုေရးသားခဲ့သည္။ ထိုက်မ္းစာမ်ားသည္ ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ (၈) တြင္ပါဝင္၍ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္။

လိကာဝတီ ဂဏန္းက်မ္း(၁၂၂၅ ခုႏွစ္) အိမ္ေရွ႕စံကေနာင္မင္းသားႀကီး၏ အမိန႔္ေတာ္ေၾကာင့္ ေရးသည္။
ေလာကဓာတ္ ေဆးက်မ္း(၁၂၃၀ ခုႏွစ္) ဖန္ခ်က္ဝန္ေထာက္ မင္းထင္ပညာသိဒၶိေက်ာ္ ႏွင့္ အတူေရးသည္။
လိပိဒိပိယာက်မ္း၊ ေၾကးနန္းရိုက္က်မ္း (၁၂၃၁ ခုႏွစ္) ထိုက်မ္းကို အဂၤလိပ္သံအရာရွိ မက္မာဟြန္က အဂၤလိပ္ဘာသာ သို႔ျပန္ဆိုခဲ့သည္။
သဒၵသဂၤဟ က်မ္း(၁၂၃၁-၁၂၃၅ ခုႏွစ္)
အႆေဗဒက်မ္း (၁၂၃၁ ခုႏွစ္) ျမင္း၏ၾကင္အင္လကၡဏာျပက်မ္းျဖစ္၍ ဘုရင့္အမိန႔္ေတာ္အရေရးသည္။
ဝိမုတၱိရသက်မ္း(၁၂၃၃ ခုႏွစ္)
မဟာ သမၼတ ဝိနိစၦယက်မ္း(၁၂၃၄ ခုႏွစ္)
ကာယႏုပႆနာက်မ္း(၁၂၃၇ ခုႏွစ္) စလင္းမင္းသမီး၏ေတာင္းပန္ခ်က္အရေရးသည္။
ဝိပႆနာ ဉာဏ္ဆယ္ပါး(၁၂၃၉ ခုႏွစ္)
ရာဇဓမၼ သဂၤဟက်မ္း(၁၂၄၀ ခုႏွစ္)
နဝသိဒၶႏၲ လက္ရိုးက်မ္း(၁၂၄၁ ခုႏွစ္)
ဥတုေဘာဇန သဂၤဟက်မ္း(၁၂၄၂ ခုႏွစ္)
အလကၤာနိႆယက်မ္း(၁၂၄၂ ခုႏွစ္)
မဟာသုဇာတက ေဗဒင္က်မ္း(၁၂၄၃ ခုႏွစ္)
မဟာသုဇာတက (၁၂၄၃ ခုႏွစ္)
နဝသိဒၶႏၲက်မ္း
အသုတသာဂရက်မ္း
နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း စာတမ္း
ဝိဇယသုတ္
သံဌသုတ္
သမသနဉာဏ္ေတာ္ ၁၀ ပါးအက်ယ္
သဒၵသဂၤဟက်မ္း စသျဖင့္ က်မ္းေပါင္း (၁၉) အုပ္ပါရွိသည္။
ထို႔သို႔ ေျမာက္ျမားစြာေရးသားသည္မွာ သူတစ္ဦးတည္းႏွင့္ပင္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္း ထူေထာင္နိုင္ေလာက္ေအာင္ တတ္ကြၽမ္းသူတစ္ဦးျဖစ္ေလသည္။

ယင္းတို႔အနက္ ေလာကဓာတ္ ေဆးက်မ္းသည္ ျပင္သစ္ဘာသာျဖင့္ ပါေမာကၡ အင္ဒရီ မရီ အမ္ပီယာ (Andre Marie Ampere) ေရးသည့္ ဓာတုေဗဒ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ က်မ္းကို ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေသာ က်မ္းျဖစ္သည္။ ျပင္သစ္ျပန္ ဖန္ခ်က္ဝန္ေထာက္ မင္းထင္ပညာ သိဒၶိေက်ာ္၏ အကူအညီျဖင့္ ျပန္ဆိုသည္။ ယင္းက်မ္း၌ ဓာတုေဗဒ ပညာရပ္ကိုသာမက ႐ူပေဗဒပညာရပ္ကိုပါ တင္ျပထားသည္။ ဓာတုေဗဒ သေဘာျဖစ္ေသာ ဓာတ္အေၾကာင္း၊ ဓာတ္စင္တို႔ အေၾကာင္း စသည္တို႔ကို တင္ျပသည့္ နည္းတူ ႐ူပေဗဒသေဘာျဖစ္ေသာ အလင္း၊ အပူ၊ လွ်ပ္စစ္၊ အသံ စသည္တို႔ အေၾကာင္းကိုလည္း တင္ျပထားသည္မွာ စုံလင္လွေပသည္။ ယင္းက်မ္းသည္ ဘာသာျပန္ဆိုပုံကို က်စ္လစ္ သိပ္သည္း၍ အဓိပၸါယ္ တိက်သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ခဲရာခဲဆစ္ျဖစ္ေသာ သိပၸံေဝါဟာရတို႔ကို ျမန္မာ အဂၢိရတ္က်မ္းတို႔၌ ရွိၿပီးျဖစ္ေသာ ပါဠိ၊ သကၠတ ေဝါဟာရတို႔ႏွင့္ ညွိုႏွိုင္း ျပန္ဆိုထားသည္။ ဥပမာ- အခဲကို ဃန၊ အရည္ကို ဒဝ၊ အခိုးကို ဓုမ၊ ျဒပ္စင္ကို သုဒၶ၊ ေအာက္စီဂ်င္ကို ရီတိဇ စသည္ျဖင့္ ျပန္ဆိုထားသည္။ ထိုေခတ္ လူတို႔ ႏွစ္သက္လက္ခံေသာ ေဝါဟာရမ်ားကို ဦးစားေပး အသုံးျပဳထားျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။

လိပိဒိပိကာ က်မ္းသည္ ေမာ့စ္ ဥပေဒကို အေျခခံထားလ်က္ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ေၾကးနန္းရိုက္နည္းကို တီထြင္ျပဳစုေသာ က်မ္းျဖစ္သည္။ ထိုက်မ္းကို မႏၲေလးၿမိဳ႕၌ ႐ုံးစိုက္ေသာ ၿဗိတိသွ် ကိုယ္စားလွယ္ ေမဂ်ာ မကၠေမဟန္က အဂၤလိပ္ဘာသာ ျပန္ဆိုသည္။ ျမန္မာမင္းပိုင္ ေနျပည္ေတာ္အတြင္း ေၾကးနန္းသြယ္တန္း ဆက္သြယ္ၿပီးေနာက္ ေၾကးနန္းဆက္သြယ္ေရး အလုပ္သမားတို႔ အက်ိဳးငွာ ျပဳစုျခင္း ျဖစ္သည္ဆိုသည္။ ကာယာႏုပႆနာက်မ္းသည္ အီတာလ်ံ ဘာသာျဖင့္ ေရးသားထားေသာ ခႏၶာေဗဒက်မ္း (Anotomy)ကို ဗုဒၶဘာသာ ကမၼဌာန္းတရားႏွင့္ ယွဥ္ျပေသာ က်မ္းျဖစ္သည္။ မဟာသုဇာတက က်မ္းမွာမူ ေဗဒင္ပညာရပ္တို႔ကို နကၡတၱေဗဒ (Astronomy) ႏွင့္ ယွဥ္ျပေသာ က်မ္းျဖစ္သည္။ အထင္ရွားဆုံးမွာ "ဥတုေဘာဇန သဂၤဟက်မ္း" ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆုံး ရာထူးက်ၿပီးေနာက္ ေရးသားျပဳစုေသာ က်မ္းျဖစ္သည္။ ပါဠိ၊ သကၠတ ေဆးက်မ္းမ်ားႏွင့္ အေနာက္တိုင္း ေဆးက်မ္းတို႔ကို မွီျငမ္းျပဳကာ ျမန္မာ့မူ၊ ျမန္မာ့ဟန္မပ်က္ တင္ျပထားေသာ ေဆးက်မ္းျဖစ္သည္။ ထိုေခတ္ ျမန္မာျပည္သူတို႔အတြက္ က်န္းမာေရး လမ္းၫႊန္ျဖစ္သည္ ဟုဆိုလွ်င္ သင့္ေပသည္။ ထိုက်မ္းကို ဦးဘိုးလွိုင္သည္ မကြယ္လြန္မီ ၃ ႏွစ္ အလိုတြင္ ေရးသားၿပီးစီးခဲ့သည္။ သူ ကြယ္လြန္ၿပီး တစ္ႏွစ္အၾကာတြင္ ၁၂၄၆ ခုႏွစ္တြင္ သီေပါဘုရင္ ပုံႏွိပ္တိုက္၌ ရိုက္ႏွိပ္ခဲ့သည္။ ဥတုေဘာဇန သဂၤဟက်မ္းသည္ ေဆးပညာအေနျဖင့္ အဖိုးထိုက္ေသာ က်မ္းတစ္က်မ္းလည္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာစကားေျပ အေရးအသား အေနျဖင့္လည္း အဖိုးထိုက္ေသာ က်မ္းတစ္က်မ္း ျဖစ္သည္။ စံျပဳထိုက္ေသာ က်မ္းျဖစ္သည္။ အေရးအသားမွာ အပိုအလို မပါ။ လြန္စြာ က်စ္လစ္ သိပ္သည္းသည္။ တိက်သည္။ ရွင္းလင္းသည္။ ျပတ္သားသည္။ ထိုက်မ္း၌ ကာဗြန္ကို မီးေသြး၊ Acid ကို ငရဲမီး၊ Beer ကို ဗ်စ္ခါး စသည္ျဖင့္ ျပန္ဆိုထားသည္။ ျမန္မာဘာသာ ျပန္ဆို၍ မထိမိေသာ ေဝါဟာရမ်ားကိုမူ ဟိုက္ဒေရာ္ဂ်င္ (Hydrogen)၊ ေအာကၠစီဂ်င္ (Oxygen)(အထက္တြင္-ရီတိဇဟု ေဖာ္ျပထားသည္)၊ နိုက္ထရကာစစ္ (Nitric Acid)၊ ကေလာ္ရစ္ အာစစ္ (Chloric Acid)၊ ဝွစၥကီ (Whisky)၊ ျဗႏၲီ (Brandy)၊ ႐ြန္ (Rum)၊ ဝိုင္ (Wine)၊ ဇင္ (Gin) စသည္ျဖင့္ အသံလွယ္ ျပန္ဆိုထားခဲ့သည္။ နည္းမွီး အတုယူဖြယ္ပင္ ျဖစ္ေလေတာ့သည္။ ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ မကၡရာ မင္းသားႀကီးသည္ ရီး၏ စြယ္စုံက်မ္း ( Ree's Encyclopedia) မွ သိပၸံပညာရပ္အခ်ိဳ႕ကို ျမန္မာဘာသာ ျပန္ဆိုသည္ဟု ဆိုသည္။ သို႔ရာတြင္ အခိုင္အခံ့ကား မက်န္ခဲ့ေပ။ မကၡရာ မင္းသားႀကီးနည္းတူ အျခား ျပန္ဆိုသူမ်ား ရွိေကာင္း ရွိဦးမည္လား မဆိုနိုင္ေပ။ သို႔ရာတြင္ အခိုင္အခံ့ကား မက်န္ခဲ့ေပ။ အခိုင္အခံ့ ရပ္တည္က်န္ရွိေနသည္ကား ဦးဘိုးလွိုင္၏သိပၸံစာေပတို႔သာ ျဖစ္သည္။ ဤတြင္ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားထဲ၌ အေနာက္တိုင္း သိပၸံစာေပကို အခိုင္အခံ့ တည္ရစ္ေအာင္ ပထမဆုံး ျပန္ဆို ျပဳစုခဲ့သူမွာ ဦးဘိုလွိုင္ပင္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုေသာ္ ရအံ့ထင္သည္။ ဦးဘိုးလွိုင္သည္ ယင္းသို႔ပညာအရာ၌ စံတင္ထိုက္သည္သာမက စိတ္ဓာတ္အရာတြင္လည္း စံတင္ထိုက္သည္။ သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္ ထံပါတြင္ အမႈထမ္းရပါလ်က္ အသက္အိုးအိမ္ စည္းစိမ္ကို ဂ႐ုမျပဳ။ ျပည္သူတို႔ဘက္မွ ေန၍ မွန္ရာကို ေျပာခဲ့၊ ေရးခဲ၊ ျပဳခဲ့သည္မွာ လြန္စြာ အံ့ခ်ီးဖြယ္ရာ ျဖစ္ေပသည္။ ဦးဘိုးလွိုင္သည္ သူရ သတၱိႏွင့္ ျပည္စုံသည္သာမက၊ အလြန္ေျဖာင့္မတ္၏။ ပြင့္လင္း၊ ျပတ္သားသည္။ ထိုျပင္ ခြင့္လႊတ္တတ္ေသာ သေဘာလည္း ရွိ၏။ မိမ အရာက်ေအာင္ ကုန္းေခ်ာေသာ သူမ်ားကို မည္သည့္အခါမွ ရန္တုန႔္မမူခဲ့ေပ။ တစ္ခါေသာ္ ဦးဘိုးလွိုင္အား အရာက်ေအာင္ မင္းတုန္းမင္းအား ကုန္းေခ်ာခဲ့ေသာ ေတာင္ထားဝယ္ဗိုလ္ကေလး ရတနာ့ဂူ ဘုရားပြဲေတာ္၌ မီးက်ဥ္သင့္၍ ေသဆုံးသြားသည္။ ထိုအခါ မင္းမႈထမ္း တစ္ဦးက "ဝန္မင္းကို ကုန္းေခ်ာတဲ့သူ ေသပါေရာ့လား။ ေရွးက ဝိပါတ္ ၇ ရက္၊ ကာလဝိပါတ္ ေနာက္ပိုးတတ္ဆိုတာ မွန္ပါေရာ့လား" ဟု ဝမ္းသာအားရ ေျပာလာသည္။ ဤတြင္ ဦးဘိုးလွိုင္က "သူေသတာ ငါႏွင့္ မဆိုင္ပါဘူးကြယ္။ သူလည္း သူ႕ကံနဲ႕သူ။ ငါလည္း ငါ့ကံနဲ႕ ငါပါ။ သည္ဟာႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းလို႔ ေနာက္ထပ္ မည္သူ႕ကိုမွ် မေျပာေလႏွင့္ေနာ္" ဟူ၍ တားျမစ္ခဲ့ေလသည္။

ကြယ္လြန္ခ်ိန္
ဦးဘိုးလွိုင္သည္ အသက္ ၅၄ ႏွစ္အ႐ြယ္၊ ၁၂၄၅ ခုတြင္ ကြယ္လြန္သည္။ ကြယ္လြန္ခါနီး တစ္လခန႔္အလိုတြင္ သူ၏ ငယ္သူငယ္ခ်င္း ဦးတူကို အိမ္သို႔ ေခၚထားသည္။ သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္ ေပ်ာ္႐ႊင္ခ်မ္းေျမ့စြာျဖင့္ ေရွးေဟာင္းေႏွာင္းျဖစ္မ်ားကို ေျပာဆိုၾကသည္။ ဗုဒၶတရားေတာ္ကို ေဆြးေႏြးၾကသည္။ ႐ြတ္ဖတ္သရဇၩာယ္ ျပဳၾကသည္။ ယင္းသို႔ ျပဳရင္းပင္ ဦးဘိုးလွိုင္သည္ ေသျခင္းတရားကို တုန္လႈပ္ေၾကာက္႐ြံ႕ျခင္း မရွိ။ ေအးေအးေဆးေဆး ရင္ဆိုင္သြားခဲ့သည္။ သူကြယ္လြန္သည္မွာ ကာလၾကာၿပီး ျဖစ္ေသာ္လည္း သူ႕အမည္၊ သူ႕စာ၊ သူ႕စိတ္ဓာတ္၊ သူႀကိဳးပမ္းခ်က္တို႔ကား မကြယ္ေပ။ ယေန႕တိုင္ ရွင္သန္ဆဲပင္ ျဖစ္ေပသည္။

Posted by Khaing Mye
Credit to Wikipedia.