(ဘီ)ပိုး Hepatitis B virus (HBV)
[Zawgyi]
(ဘီ)ပိုး Hepatitis B virus (HBV)
ၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐ
(ဘီ)ပိုးဆိုတာ Hepatitis B virus (HBV) ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို ခေါ်ကြတာပါ။ သူ့ကြောင့်ဖြစ်ရတဲ့ Hepatitis B ဟာ အဖြစ်များတဲ့ အသည်း ကူးစက်ရောဂါ အပြင်းစား ဖြစ်တယ်။ သမိုင်းကြောင်းပါ ပြောရရင် သီပေါမင်း ပါတော်မူတဲ့ ၁၈၈၅ ခုနှစ်ကစပြီး ကပ်ရောဂါ အသွင် စဖြစ်ခဲ့ပါသတဲ့။ ပိုးက သွေးထဲကို တစ်နည်းနည်းနဲ့ ရောက်လာပြီး ကိုယ်ထဲက အရည်တွေထဲထိ ဝင်လာတာ ဖြစ်တယ်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးဆိုရင် ၃ ယောက်မှာ ၁ ယောက်ရှိနိုင်တယ်။ အဲဒီထဲက ၇ ယောက်မှာ ၁ ယောက်က နာတာရှည် အဆင့် ရှိနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ “နူရာ ဝဲစွဲ” ဆိုသလို ဆင်းရဲကြတဲ့ အာရှ၊ အာဖရိကနဲ့ တောင်အမေရိကမှာ ပိုဖြစ်နေပါတယ်။
ဘယ်လိုလုပ် ကူးပါသလဲ မေးရင် AIDS နဲ့ အတူတူပါဘဲ။ သွေးသွင်းတာ၊သွေး-သွေးချင်းထိတာ (သွေးကိုကိုင်ရင် Latex or plastic လက်အိတ် မသုံးတာ)၊ ပိုးသန့် မထားတဲ့ ဆေးထိုးအပ်သုံးတာ၊ အကာအကွယ်မဲ့ လိင်ဆက်ဆံတာ (ကွန်ဒုံး မသုံးတာ)၊ရောဂါရှိတဲ့ မိခင်ကနေ မွေးလာတဲ့ ကလေးဆီ ကူးတာတွေ ဖြစ်တယ်။ သတိထားစေချင်တာက သွေးသာ မဟုတ်ဘဲ၊ ကိုယ်မှာရှိတဲ့ အရည်တွေထဲမှာလဲ ပိုးရှိနေမှာမို့ လိင်ဆက်ဆံတာနဲ့ ကူးရတာ ဖြစ်ပါတယ်။အသေးစိတ်ပြောရရင် နားကပ် လဲဝတ်တာ၊ နှုတ်ခမ်းမွှေးရိတ်တဲ့ ဓါး၊ သွားတိုက်တံ၊ လက်သည်းညှပ် မျှဝေသုံးတာ၊ ဆံပင်ညှပ်ဆိုင်၊ အလှပြင်ဆိုင်က တစ်ခါသုံး ဓါး မသုံးရင်လဲ ကူးနိုင်ပါတယ်။ ဆွဲဆောင်မှု ရှိချင်လွန်းလို့ (တက်တူး) အရုပ် ထိုးသူတွေ၊ ဟိုနေရာ ဒီနေရာ ကွင်းတပ်သူတွေ အန္တရာယ်ကို မြင်စေချင်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ အစိုးရိမ် မလွန်ပါနဲ့။ ပိုးရှိနေသူက ချက်ပြုတ်တာ စားမိလို့ မကူးပါ။ လက်တွဲ လမ်းလျောက်လဲ မကူးပါ၊ နှာချေ၊ ချောင်ဆိုးတာနဲ့ မကူးပါ။ တစ်အိမ်တည်း အတူနေရုံနဲ့လဲ မကူးပါခင်ဗျား။ဒီပိုးဝင်လာရင် တခြားပိုးတွေ ဝင်လာတဲ့အခါ လုပ်သလို ခန္ဓာကိုယ်က ခံပြီး တိုက်ထုတ်ပါတယ်။ ကိုယ်က နိုင်ရင် ပြီးပြီး ပျောက်ပျောက် ဖြစ်သွားရော။ ဘာလို့လဲ ဆိုတော့(အင်တီဘော်ဒီ) လို့ခေါ်တဲ့ ခံနိုင်စွမ်း (နားလည် လွယ်အောင် ပြောရရင် အတွင်းအား ပေါ့ဗျာ) ရလာလို့ပါ။ နောက်ထပ် (ဘီ)ပိုး ဝင်လာတဲ့အခါ ဒီခံနိုင်စွမ်းကနေပြန်တိုက် ပစ်ပါမယ်။
ဝတ္ထု ဇာတ်ကြောင်း ရေးသလို တက်လိုက် ကျလိုက် ပြောပြရတော့မှာဘဲ။ ၆ လကြာလို့ မနိုင်ရင်တော့ နာတာရှည် အသည်း ရောဂါ ဖြစ်ပါပြီ။ စိတ်သက်သာရဖို့ တစ်ခုကတော့ ၉ဝ% သော ကျန်းမာတဲ့ လူကြီးတွေဟာ နာတာရှည် ဖြစ်မသွားကြပါဘူး။ ကလေးတွေက ကံမကောင်းကြပါ။ ငယ်လေ မခံနိုင်လေ၊ သိပ်ငယ်လို့ကတော့ ၉ဝ% မခံနိုင်ကြပါ။ နာတာရှည် ဖြစ်တိုင်းလဲ လူက လူကောင်းလို အကြာကြီး နေနိုင်ပါတယ်။
နေနိုင်တယ်ဆိုပြီး ပေါ့လို့တော့ မရပါ။ ရောဂါ လက္ခဏာသာ မရှိတာ၊ ပိုးက အသည်းကို တစစနဲ့ ဖျက်ဆီးနေပါပြီ။သူ့ကြောင့် အသည်းခြောက်ရောဂါ၊ ဒါမှမဟုတ် အသည်း ကင်ဆာ ဆက်ဖြစ်တတ် လို့ ဆိုးလွန်းပါတယ်။ အသည်းက လိုသလောက် အလုပ်မလုပ်နိုင်တော့ချိန် ရောက်ရင်တော့သေရတော့မှာပါ။
အသည်းဆိုတာ အတော် အလုပ်လုပ်တဲ့ အင်္ဂါ ဖြစ်ပါတယ်။ စားလိုက်တဲ့ အစာထဲက အဆီ နဲ့ ဆီတွေကို အစာခြေ ပေးတယ်။ ဒီလို လုပ်နိုင်ဖို့ (Bile) အစာခြေ အရည် ထုတ်ပေးတယ်။ စိမ်းစိမ်း၊ နက်နက်၊ ခါးခါး အရည်ကို ပြောတာပါ။ တစ်နေ့တာ ရတာနဲ့ သုံးတာထဲက ပိုတဲ့ အား(Energy)ကို သိုလှောင် ပေးထားတယ်။ အဆိပ် အတောက် ပါလာရင်လဲ ဖယ်ရှားပေးတယ်။ နောက်ပြီး ကိုလက်စ်ထရောဓါတ်၊ သွေးခဲ စေတဲ့ ပစ္စည်း၊ ပရိုတင်းတွေကို သူကနေ ထုတ်လုပ်ပေး ပါသေးတယ်။ ဒီလို များလွန်းတဲ့ အလုပ်တွေ ၂ ရက်လောက် အလုပ် မလုပ်တော့ရင် လူဟာ သေရတော့မှာပါ။ ဇာတ်နာပြီ ပေါ့ဗျာ။
(ဘီ)ပိုး စဝင်လာချိန်မှာ တုပ်ကွေးလိုဘဲ နဲနဲဖျား၊ ကိုက်ခဲ၊ အစာမစားချင် ဆိုတာလောက်သာ ခံစားရပါတယ်။ ရှာရှားပါးပါး ဆိုပါစို့ ၁% လောက်သာ မျက်စိဝါ၊ ဆီးဝါ၊ အန်ချင် ဆိုတဲ့ ခပ်ပြင်းပြင်း ခံစားရတတ်ပါတယ်။ သတိထားရတော့မဲ့ နာတာရှည်အဆင့် ရောက်ရင် စောစောက လက္ခဏာတွေ မရှိတော့ပါ။ မပေါ့ပါနဲ့။သွေးစစ်ရင် အဖြေ ၃ မျိုးထွက်နိုင်ပါတယ်။ HBsAb တွေ့ရင် ဒီလူ ကံကောင်းတယ်။ ခံနိုင်အားရှိနေပြီ။ သူများကိုလဲ မကူး၊ ကာကွယ်ဆေးလဲ မလိုဘူး။ HBsAg တွေ့ရင်သွေးထဲမှာ ပိုးရှိနေပြီ။ ၆ လကြာရင် တခါထပ်စစ်ပါ။ ရောဂါပြီးသွားတာ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
HBcAb တွေ့တယ် ဆိုရင်တော့ ကူးစက်ခံနေရပြီမို့ အသည်းအထူးကုဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ရပါတော့မယ်။ဆရာဝန်ဆီ ရောက်ပြန်တော့ တချို့က ဆေးကုပေးဖို့ မလိုပါ။ ၆ လ တစ်ခါ ၁ နှစ်တစ်ခါ ပြန်ပြပါ။ ရိုးရိုးသားသား ပြောရရင် ပျောက်သွားအောင် ကုတဲ့ဆေး မရှိသေးပါ။ ဆရာဝန်က အနားခိုင်းပါမယ်။ အစာ ကောင်းကောင်း စားခိုင်းမယ်။ ရေများများသောက်ခိုင်းမယ်။ ဆေးလိပ်၊ အရက်ဖြတ်ခိုင်းမယ်။ တခြား နေမကောင်းထိုင်မသာဖြစ်ရင် သောက်ရမဲ့ ဆေးကို ကျွမ်းကျင်တဲ့ ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ပြီးမှ သောက်ဖို့ သင့်ပါတယ်။ သိတဲ့အတိုင်း ဆေးမှန်သမျှ တိုင်းရင်းဆေး ဖြစ်ဖြစ် မကောင်းကျိုး ဆိုတာ ရှိတယ်။ မကောင်းတာ မှန်သမျှ ချေဖျက်ပေမဲ့ အသည်းက မကောင်းဘူး မဟုတ်ပါလား။
(အေ) ကာကွယ်ဆေး ထိုးခိုင်းချင် ခိုင်းပါလိမ့်မယ်။ (အေ)ရော (ဘီ)ပါ ရောထားတဲ့ ကာကွယ်ဆေး (Twinrix) လဲ ရှိနေပါပြီ။ အရက်က လွဲလို့ အထူး ရှောင်ရန် ဆောင်ရန် မရှိပါ။ အာဟာရ ပြည့်ပြီး မျှတတဲ့ အစာ ကောင်းကောင်း စားသင့်ပါတယ်။ အဆီ နည်းရင် ပိုကောင်းပါတယ်။ အဆီချက်မဲ့ စက်က ပျက်နေတယ် မဟုတ်လား။
(ဘီ)ပိုးဟာ HIV ထက် အဆ ၁ဝဝ ပိုပြီး ကူးစက်တတ်လို့ သိထားရပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကာကွယ်ဆေးကို အားကိုးကြပါ။ ကာကွယ်ဆေးကို ၃ ကြိမ် ၃ ခါတိတိ ထိုးရပါမယ်။ ပထမ တစ်ခါ ထိုးပြီး နောက် ၁ လမှာ ဒုတိယ၊ နောက် ၆ လ မှာ တတိယ။
မွေးစကနေ အသက် ၁၈ နှစ် အောက်တွေကို ကာကွယ်ဆေး သေချာပေါက် ထိုးပေးသင့်ပါတယ်။ လူကြီးတွေထဲက ဆိုရင် ဆေးရုံ-ဆေးခန်းမှာ အလုပ်လုပ်သူတွေ၊ထောင်မှာ အလုပ်လုပ်သူနဲ့ ထောင်ကျသူတွေ၊ မူးယစ်ထိုးဆေး သုံးသူတွေ၊ လိင်တူ ဆက်ဆံသူတွေ၊ ကျား-မ ဆက်ဆံဘက်များသူတွေ၊ ခန္ဓာကိုယ်ရင်းပြီး လုပ်ကိုင်ရသူတွေ၊ မိသားစုအတူနေထဲက တစ်ယောက် ယောက်မှာ ပိုးရှိနေရင်၊ ကာကွယ်ဆေး ထိုးပေး သင့်ပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင် မိခင်က ပိုးရှိနေရင် ကလေးကို မွေးပြီးပြီးချင်း ကာကွယ်ဆေးနဲ့ HBIG ဆိုတဲ့ဆေးထိုးပါလေ။ ပိုးဝင်ပြီး သူများကတော့ ကာကွယ်ဆေး မလိုတော့ပါ။ မထူးလို့ပါ။
(ဘီ)ပိုး ရှိသူကို ဆေးပေးတာဟာ အသည်းခြောက်တာနဲ့ ကင်ဆာ အဆင့်ရောက်မသွားဖို့သာ ရည်ရွယ်နိုင်တာပါ။ WHO အဆို အရတော့ Interferon နဲ့ Anti-viral Agents ဆေးတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆေးဈေးကတော့ ခေါင်ခိုက်နေဆဲပါ။ ကင်ဆာကတော့ ရောဂါနာမည် တပ်ပြီး ၆ လ ထက် အသက် မရှည်ပါ။ အသည်း ခြောက်တာဆိုရင်တော့ နောက်ဆုံး ဆရာဝန်များ လုပ်ပေးနိုင်တာက Liver transplantation အသည်း အစားထိုး ပေးတာပါပဲ။ သိတဲ့အတိုင်း ဒီအဆင့်ဟာ အင်မတန် ကရိ ကထများ၊ ငွေကုန်ကြေးကျများ၊ ရာသက်ပန် လူနာကြီးဘဝကို
ရောက်သွားရတာမျိုးပါ။ အသည်း ကောင်းကြပါစေ။
Ref:
Dr. တင့်ဆွေ
[Unicode]
(ဘီ)ပိုး Hepatitis B virus (HBV)
ၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐ
(ဘီ)ပိုးဆိုတာ Hepatitis B virus (HBV) ဗိုငျးရပျစျပိုးကို ခါျေကွတာပါ။ သူ့ကွာေင့ျဖွစျရတဲ့ Hepatitis B ဟာ အဖွစျမာြးတဲ့ အသညျး ကူးစကျရာေဂါ အပွငျးစား ဖွစျတယျ။ သမိုငျးကွာေငျးပါ ပွာေရရငျ သီပါေမငျး ပါတာျေမူတဲ့ ၁၈၈၅ ခုနှစျကစပွီး ကပျရာေဂါ အသှငျ စဖွစျခဲ့ပါသတဲ့။ ပိုးက သှးေထဲကို တစျနညျးနညျးနဲ့ ရာေကျလာပွီး ကိုယျထဲက အရညျတှထေဲထိ ဝငျလာတာ ဖွစျတယျ။ တစျကမ်ဘာလုံးဆိုရငျ ၃ ယာေကျမှာ ၁ ယာေကျရှိနိုငျတယျ။ အဲဒီထဲက ၇ ယာေကျမှာ ၁ ယာေကျက နာတာရှညျ အဆင့ျ ရှိနိုငျတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ “နူရာ ဝဲစှဲ” ဆိုသလို ဆငျးရဲကွတဲ့ အာရှ၊ အာဖရိကနဲ့ တာေငျအမရေိကမှာ ပိုဖွစျနပေါတယျ။
ဘယျလိုလုပျ ကူးပါသလဲ မးေရငျ AIDS နဲ့ အတူတူပါဘဲ။ သှးေသှငျးတာ၊သှးေ-သှးေခငြျးထိတာ (သှးေကိုကိုငျရငျ Latex or plastic လကျအိတျ မသုံးတာ)၊ ပိုးသန့ျ မထားတဲ့ ဆးေထိုးအပျသုံးတာ၊ အကာအကှယျမဲ့ လိငျဆကျဆံတာ (ကှနျဒုံး မသုံးတာ)၊ရာေဂါရှိတဲ့ မိခငျကန ေမှးေလာတဲ့ ကလးေဆီ ကူးတာတှ ေဖွစျတယျ။ သတိထားစခေငြျတာက သှးေသာ မဟုတျဘဲ၊ ကိုယျမှာရှိတဲ့ အရညျတှထေဲမှာလဲ ပိုးရှိနမှောမို့ လိငျဆကျဆံတာနဲ့ ကူးရတာ ဖွစျပါတယျ။အသးေစိတျပွာေရရငျ နားကပျ လဲဝတျတာ၊ နှုတျခမျးမှှးေရိတျတဲ့ ဓါး၊ သှားတိုကျတံ၊ လကျသညျးညှပျ မှြဝသေုံးတာ၊ ဆံပငျညှပျဆိုငျ၊ အလှပွငျဆိုငျက တစျခါသုံး ဓါး မသုံးရငျလဲ ကူးနိုငျပါတယျ။ ဆှဲဆာေငျမှု ရှိခငြျလှနျးလို့ (တကျတူး) အရုပျ ထိုးသူတှ၊ေ ဟိုနရော ဒီနရော ကှငျးတပျသူတှ ေအန်တရာယျကို မွငျစခေငြျပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ အစိုးရိမျ မလှနျပါနဲ့။ ပိုးရှိနသေူက ခကြျပွုတျတာ စားမိလို့ မကူးပါ။ လကျတှဲ လမျးလြောကျလဲ မကူးပါ၊ နှာခြေ၊ ခြောငျဆိုးတာနဲ့ မကူးပါ။ တစျအိမျတညျး အတူနရေုံနဲ့လဲ မကူးပါခငျဗာြး။ဒီပိုးဝငျလာရငျ တခွားပိုးတှ ေဝငျလာတဲ့အခါ လုပျသလို ခန်ဓာကိုယျက ခံပွီး တိုကျထုတျပါတယျ။ ကိုယျက နိုငျရငျ ပွီးပွီး ပြောကျပြောကျ ဖွစျသှားရာေ။ ဘာလို့လဲ ဆိုတာေ့(အငျတီဘာျေဒီ) လို့ခါျေတဲ့ ခံနိုငျစှမျး (နားလညျ လှယျအာေငျ ပွာေရရငျ အတှငျးအား ပါေ့ဗာြ) ရလာလို့ပါ။ နာေကျထပျ (ဘီ)ပိုး ဝငျလာတဲ့အခါ ဒီခံနိုငျစှမျးကနပွေနျတိုကျ ပစျပါမယျ။
ဝတ်ထု ဇာတျကွာေငျး ရးေသလို တကျလိုကျ ကလြိုကျ ပွာေပွရတာေ့မှာဘဲ။ ၆ လကွာလို့ မနိုငျရငျတာေ့ နာတာရှညျ အသညျး ရာေဂါ ဖွစျပါပွီ။ စိတျသကျသာရဖို့ တစျခုကတာေ့ ၉ဝ% သာေ ကနြျးမာတဲ့ လူကွီးတှဟော နာတာရှညျ ဖွစျမသှားကွပါဘူး။ ကလးေတှကေ ကံမကာေငျးကွပါ။ ငယျလ ေမခံနိုငျလ၊ေ သိပျငယျလို့ကတာေ့ ၉ဝ% မခံနိုငျကွပါ။ နာတာရှညျ ဖွစျတိုငျးလဲ လူက လူကာေငျးလို အကွာကွီး နနေိုငျပါတယျ။
နနေိုငျတယျဆိုပွီး ပါေ့လို့တာေ့ မရပါ။ ရာေဂါ လက်ခဏာသာ မရှိတာ၊ ပိုးက အသညျးကို တစစနဲ့ ဖကြျဆီးနပေါပွီ။သူ့ကွာေင့ျ အသညျးခွာေကျရာေဂါ၊ ဒါမှမဟုတျ အသညျး ကငျဆာ ဆကျဖွစျတတျ လို့ ဆိုးလှနျးပါတယျ။ အသညျးက လိုသလာေကျ အလုပျမလုပျနိုငျတာေ့ခိြနျ ရာေကျရငျတာေ့သရေတာေ့မှာပါ။
အသညျးဆိုတာ အတာျေ အလုပျလုပျတဲ့ အငျ်ဂါ ဖွစျပါတယျ။ စားလိုကျတဲ့ အစာထဲက အဆီ နဲ့ ဆီတှကေို အစာခွ ေပးေတယျ။ ဒီလို လုပျနိုငျဖို့ (Bile) အစာခွ ေအရညျ ထုတျပးေတယျ။ စိမျးစိမျး၊ နကျနကျ၊ ခါးခါး အရညျကို ပွာေတာပါ။ တစျန့ေတာ ရတာနဲ့ သုံးတာထဲက ပိုတဲ့ အား(Energy)ကို သိုလှာေငျ ပးေထားတယျ။ အဆိပျ အတာေကျ ပါလာရငျလဲ ဖယျရှားပးေတယျ။ နာေကျပွီး ကိုလကျစျထရာေဓါတျ၊ သှးေခဲ စတေဲ့ ပစ်စညျး၊ ပရိုတငျးတှကေို သူကန ေထုတျလုပျပးေ ပါသးေတယျ။ ဒီလို မာြးလှနျးတဲ့ အလုပျတှ ေ၂ ရကျလာေကျ အလုပျ မလုပျတာေ့ရငျ လူဟာ သရေတာေ့မှာပါ။ ဇာတျနာပွီ ပါေ့ဗာြ။
(ဘီ)ပိုး စဝငျလာခိြနျမှာ တုပျကှးေလိုဘဲ နဲနဲဖာြး၊ ကိုကျခဲ၊ အစာမစားခငြျ ဆိုတာလာေကျသာ ခံစားရပါတယျ။ ရှာရှားပါးပါး ဆိုပါစို့ ၁% လာေကျသာ မကြျစိဝါ၊ ဆီးဝါ၊ အနျခငြျ ဆိုတဲ့ ခပျပွငျးပွငျး ခံစားရတတျပါတယျ။ သတိထားရတာေ့မဲ့ နာတာရှညျအဆင့ျ ရာေကျရငျ စာေစာေက လက်ခဏာတှ ေမရှိတာေ့ပါ။ မပါေ့ပါနဲ့။သှးေစစျရငျ အဖွ ေ၃ မိြုးထှကျနိုငျပါတယျ။ HBsAb တှ့ေရငျ ဒီလူ ကံကာေငျးတယျ။ ခံနိုငျအားရှိနပွေီ။ သူမာြးကိုလဲ မကူး၊ ကာကှယျဆးေလဲ မလိုဘူး။ HBsAg တှ့ေရငျသှးေထဲမှာ ပိုးရှိနပွေီ။ ၆ လကွာရငျ တခါထပျစစျပါ။ ရာေဂါပွီးသှားတာ ဖွစျလာနိုငျပါတယျ။
HBcAb တှ့ေတယျ ဆိုရငျတာေ့ ကူးစကျခံနရေပွီမို့ အသညျးအထူးကုဆရာဝနျနဲ့ တိုငျပငျရပါတာေ့မယျ။ဆရာဝနျဆီ ရာေကျပွနျတာေ့ တခိြု့က ဆးေကုပးေဖို့ မလိုပါ။ ၆ လ တစျခါ ၁ နှစျတစျခါ ပွနျပွပါ။ ရိုးရိုးသားသား ပွာေရရငျ ပြောကျသှားအာေငျ ကုတဲ့ဆးေ မရှိသးေပါ။ ဆရာဝနျက အနားခိုငျးပါမယျ။ အစာ ကာေငျးကာေငျး စားခိုငျးမယျ။ ရမောြးမာြးသာေကျခိုငျးမယျ။ ဆးေလိပျ၊ အရကျဖွတျခိုငျးမယျ။ တခွား နမေကာေငျးထိုငျမသာဖွစျရငျ သာေကျရမဲ့ ဆးေကို ကှြမျးကငြျတဲ့ ဆရာဝနျနဲ့ တိုငျပငျပွီးမှ သာေကျဖို့ သင့ျပါတယျ။ သိတဲ့အတိုငျး ဆးေမှနျသမှြ တိုငျးရငျးဆးေ ဖွစျဖွစျ မကာေငျးကိြုး ဆိုတာ ရှိတယျ။ မကာေငျးတာ မှနျသမှြ ခြေဖကြျပမေဲ့ အသညျးက မကာေငျးဘူး မဟုတျပါလား။
(အ)ေ ကာကှယျဆးေ ထိုးခိုငျးခငြျ ခိုငျးပါလိမ့ျမယျ။ (အ)ေရာေ (ဘီ)ပါ ရာေထားတဲ့ ကာကှယျဆးေ (Twinrix) လဲ ရှိနပေါပွီ။ အရကျက လှဲလို့ အထူး ရှာေငျရနျ ဆာေငျရနျ မရှိပါ။ အာဟာရ ပွည့ျပွီး မှြတတဲ့ အစာ ကာေငျးကာေငျး စားသင့ျပါတယျ။ အဆီ နညျးရငျ ပိုကာေငျးပါတယျ။ အဆီခကြျမဲ့ စကျက ပကြျနတေယျ မဟုတျလား။
(ဘီ)ပိုးဟာ HIV ထကျ အဆ ၁ဝဝ ပိုပွီး ကူးစကျတတျလို့ သိထားရပါတယျ။ ဒါကွာေင့ျ ကာကှယျဆးေကို အားကိုးကွပါ။ ကာကှယျဆးေကို ၃ ကွိမျ ၃ ခါတိတိ ထိုးရပါမယျ။ ပထမ တစျခါ ထိုးပွီး နာေကျ ၁ လမှာ ဒုတိယ၊ နာေကျ ၆ လ မှာ တတိယ။
မှးေစကန ေအသကျ ၁၈ နှစျ အာေကျတှကေို ကာကှယျဆးေ သခောြပါေကျ ထိုးပးေသင့ျပါတယျ။ လူကွီးတှထေဲက ဆိုရငျ ဆးေရုံ-ဆးေခနျးမှာ အလုပျလုပျသူတှ၊ေထာေငျမှာ အလုပျလုပျသူနဲ့ ထာေငျကသြူတှ၊ေ မူးယစျထိုးဆးေ သုံးသူတှ၊ေ လိငျတူ ဆကျဆံသူတှ၊ေ ကာြး-မ ဆကျဆံဘကျမာြးသူတှ၊ေ ခန်ဓာကိုယျရငျးပွီး လုပျကိုငျရသူတှ၊ေ မိသားစုအတူနထေဲက တစျယာေကျ ယာေကျမှာ ပိုးရှိနရေငျ၊ ကာကှယျဆးေ ထိုးပးေ သင့ျပါတယျ။ ကိုယျဝနျဆာေငျ မိခငျက ပိုးရှိနရေငျ ကလးေကို မှးေပွီးပွီးခငြျး ကာကှယျဆးေနဲ့ HBIG ဆိုတဲ့ဆးေထိုးပါလ။ေ ပိုးဝငျပွီး သူမာြးကတာေ့ ကာကှယျဆးေ မလိုတာေ့ပါ။ မထူးလို့ပါ။
(ဘီ)ပိုး ရှိသူကို ဆးေပးေတာဟာ အသညျးခွာေကျတာနဲ့ ကငျဆာ အဆင့ျရာေကျမသှားဖို့သာ ရညျရှယျနိုငျတာပါ။ WHO အဆို အရတာေ့ Interferon နဲ့ Anti-viral Agents ဆးေတှ ေဖွစျပါတယျ။ ဆးေဈးေကတာေ့ ခါေငျခိုကျနဆေဲပါ။ ကငျဆာကတာေ့ ရာေဂါနာမညျ တပျပွီး ၆ လ ထကျ အသကျ မရှညျပါ။ အသညျး ခွာေကျတာဆိုရငျတာေ့ နာေကျဆုံး ဆရာဝနျမာြး လုပျပးေနိုငျတာက Liver transplantation အသညျး အစားထိုး ပးေတာပါပဲ။ သိတဲ့အတိုငျး ဒီအဆင့ျဟာ အငျမတနျ ကရိ ကထမာြး၊ ငှကေုနျကွးေကမြာြး၊ ရာသကျပနျ လူနာကွီးဘဝကို
ရာေကျသှားရတာမိြုးပါ။ အသညျး ကာေငျးကွပါစ။ေ
Ref:
Dr. တင့ျဆှေ
[Zawgyi]
[Zawgyi]
(ဘီ)ပိုး Hepatitis B virus (HBV)
ၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐ
(ဘီ)ပိုးဆိုတာ Hepatitis B virus (HBV) ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို ေခၚၾကတာပါ။ သူ႕ေၾကာင့္ျဖစ္ရတဲ့ Hepatitis B ဟာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ အသၫ္း ကူးစက္ေရာဂါ အျပင္းစား ျဖစ္တယ္။ သမိုင္းေၾကာင္းပါ ေျပာရရင္ သီေပါမင္း ပါေတာ္မူတဲ့ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ကစၿပီး ကပ္ေရာဂါ အသြင္ စျဖစ္ခဲ့ပါသတဲ့။ ပိုးက ေသြးထဲကို တစ္နၫ္းနၫ္းနဲ႕ ေရာက္လာၿပီး ကိုယ္ထဲက အရၫ္ေတြထဲထိ ဝင္လာတာ ျဖစ္တယ္။ တစ္ကမၻာလုံးဆိုရင္ ၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ရွိနိုင္တယ္။ အဲဒီထဲက ၇ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္က နာတာရွၫ္ အဆင့္ ရွိနိုင္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ “နူရာ ဝဲစြဲ” ဆိုသလို ဆင္းရဲၾကတဲ့ အာရွ၊ အာဖရိကနဲ႕ ေတာင္အေမရိကမွာ ပိုျဖစ္ေနပါတယ္။
ဘယ္လိုလုပ္ ကူးပါသလဲ ေမးရင္ AIDS နဲ႕ အတူတူပါဘဲ။ ေသြးသြင္းတာ၊ေသြး-ေသြးခ်င္းထိတာ (ေသြးကိုကိုင္ရင္ Latex or plastic လက္အိတ္ မသုံးတာ)၊ ပိုးသန့္ မထားတဲ့ ေဆးထိုးအပ္သုံးတာ၊ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံတာ (ကြန္ဒုံး မသုံးတာ)၊ေရာဂါရွိတဲ့ မိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ ကေလးဆီ ကူးတာေတြ ျဖစ္တယ္။ သတိထားေစခ်င္တာက ေသြးသာ မဟုတ္ဘဲ၊ ကိုယ္မွာရွိတဲ့ အရၫ္ေတြထဲမွာလဲ ပိုးရွိေနမွာမို႕ လိင္ဆက္ဆံတာနဲ႕ ကူးရတာ ျဖစ္ပါတယ္။အေသးစိတ္ေျပာရရင္ နားကပ္ လဲဝတ္တာ၊ နႈတ္ခမ္းမြေွးရိတ္တဲ့ ဓါး၊ သြားတိုက္တံ၊ လက္သၫ္းၫႇပ္ မ်ွေဝသုံးတာ၊ ဆံပင္ၫႇပ္ဆိုင္၊ အလွျပင္ဆိုင္က တစ္ခါသုံး ဓါး မသုံးရင္လဲ ကူးနိုင္ပါတယ္။ ဆြဲေဆာင္မႈ ရွိခ်င္လြန္းလို႕ (တက္တူး) အရုပ္ ထိုးသူေတြ၊ ဟိုေနရာ ဒီေနရာ ကြင္းတပ္သူေတြ အနၱရာယ္ကို ျမင္ေစခ်င္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ အစိုးရိမ္ မလြန္ပါနဲ႕။ ပိုးရွိေနသူက ခ်က္ျပုတ္တာ စားမိလို႕ မကူးပါ။ လက္တြဲ လမ္းေလ်ာက္လဲ မကူးပါ၊ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္ဆိုးတာနဲ႕ မကူးပါ။ တစ္အိမ္တၫ္း အတူေနရုံနဲ႕လဲ မကူးပါခင္ဗ်ား။ဒီပိုးဝင္လာရင္ တျခားပိုးေတြ ဝင္လာတဲ့အခါ လုပ္သလို ခနၶာကိုယ္က ခံၿပီး တိုက္ထုတ္ပါတယ္။ ကိုယ္က နိုင္ရင္ ၿပီးၿပီး ေပ်ာက္ေပ်ာက္ ျဖစ္သြားေရာ။ ဘာလို႕လဲ ဆိုေတာ့(အင္တီေဘာ္ဒီ) လို႕ေခၚတဲ့ ခံနိုင္စြမ္း (နားလၫ္ လြယ္ေအာင္ ေျပာရရင္ အတြင္းအား ေပါ့ဗ်ာ) ရလာလို႕ပါ။ ေနာက္ထပ္ (ဘီ)ပိုး ဝင္လာတဲ့အခါ ဒီခံနိုင္စြမ္းကေနျပန္တိုက္ ပစ္ပါမယ္။
ဝတၴဳ ဇာတ္ေၾကာင္း ေရးသလို တက္လိုက္ က်လိုက္ ေျပာျပရေတာ့မွာဘဲ။ ၆ လၾကာလို႕ မနိုင္ရင္ေတာ့ နာတာရွၫ္ အသၫ္း ေရာဂါ ျဖစ္ပါၿပီ။ စိတ္သက္သာရဖို႕ တစ္ခုကေတာ့ ၉ဝ% ေသာ က်န္းမာတဲ့ လူႀကီးေတြဟာ နာတာရွၫ္ ျဖစ္မသြားၾကပါဘူး။ ကေလးေတြက ကံမေကာင္းၾကပါ။ ငယ္ေလ မခံနိုင္ေလ၊ သိပ္ငယ္လို႕ကေတာ့ ၉ဝ% မခံနိုင္ၾကပါ။ နာတာရွၫ္ ျဖစ္တိုင္းလဲ လူက လူေကာင္းလို အၾကာႀကီး ေနနိုင္ပါတယ္။
ေနနိုင္တယ္ဆိုၿပီး ေပါ့လို႕ေတာ့ မရပါ။ ေရာဂါ လကၡဏာသာ မရွိတာ၊ ပိုးက အသၫ္းကို တစစနဲ႕ ဖ်က္ဆီးေနပါၿပီ။သူ႕ေၾကာင့္ အသၫ္းေျခာက္ေရာဂါ၊ ဒါမွမဟုတ္ အသၫ္း ကင္ဆာ ဆက္ျဖစ္တတ္ လို႕ ဆိုးလြန္းပါတယ္။ အသၫ္းက လိုသေလာက္ အလုပ္မလုပ္နိုင္ေတာ့ခ်ိန္ ေရာက္ရင္ေတာ့ေသရေတာ့မွာပါ။
အသၫ္းဆိုတာ အေတာ္ အလုပ္လုပ္တဲ့ အဂၤါ ျဖစ္ပါတယ္။ စားလိုက္တဲ့ အစာထဲက အဆီ နဲ႕ ဆီေတြကို အစာေျခ ေပးတယ္။ ဒီလို လုပ္နိုင္ဖို႕ (Bile) အစာေျခ အရၫ္ ထုတ္ေပးတယ္။ စိမ္းစိမ္း၊ နက္နက္၊ ခါးခါး အရၫ္ကို ေျပာတာပါ။ တစ္ေန့တာ ရတာနဲ႕ သုံးတာထဲက ပိုတဲ့ အား(Energy)ကို သိုလေွာင္ ေပးထားတယ္။ အဆိပ္ အေတာက္ ပါလာရင္လဲ ဖယ္ရွားေပးတယ္။ ေနာက္ၿပီး ကိုလက္စ္ထေရာဓါတ္၊ ေသြးခဲ ေစတဲ့ ပစၥၫ္း၊ ပရိုတင္းေတြကို သူကေန ထုတ္လုပ္ေပး ပါေသးတယ္။ ဒီလို မ်ားလြန္းတဲ့ အလုပ္ေတြ ၂ ရက္ေလာက္ အလုပ္ မလုပ္ေတာ့ရင္ လူဟာ ေသရေတာ့မွာပါ။ ဇာတ္နာၿပီ ေပါ့ဗ်ာ။
(ဘီ)ပိုး စဝင္လာခ်ိန္မွာ တုပ္ေကြးလိုဘဲ နဲနဲဖ်ား၊ ကိုက္ခဲ၊ အစာမစားခ်င္ ဆိုတာေလာက္သာ ခံစားရပါတယ္။ ရွာရွားပါးပါး ဆိုပါစို႕ ၁% ေလာက္သာ မ်က္စိဝါ၊ ဆီးဝါ၊ အန္ခ်င္ ဆိုတဲ့ ခပ္ျပင္းျပင္း ခံစားရတတ္ပါတယ္။ သတိထားရေတာ့မဲ့ နာတာရွၫ္အဆင့္ ေရာက္ရင္ ေစာေစာက လကၡဏာေတြ မရွိေတာ့ပါ။ မေပါ့ပါနဲ႕။ေသြးစစ္ရင္ အေျဖ ၃ မ်ိဳးထြက္နိုင္ပါတယ္။ HBsAb ေတြ့ရင္ ဒီလူ ကံေကာင္းတယ္။ ခံနိုင္အားရွိေနၿပီ။ သူမ်ားကိုလဲ မကူး၊ ကာကြယ္ေဆးလဲ မလိုဘူး။ HBsAg ေတြ့ရင္ေသြးထဲမွာ ပိုးရွိေနၿပီ။ ၆ လၾကာရင္ တခါထပ္စစ္ပါ။ ေရာဂါၿပီးသြားတာ ျဖစ္လာနိုင္ပါတယ္။
HBcAb ေတြ့တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ကူးစက္ခံေနရၿပီမို႕ အသၫ္းအထူးကုဆရာဝန္နဲ႕ တိုင္ပင္ရပါေတာ့မယ္။ဆရာဝန္ဆီ ေရာက္ျပန္ေတာ့ တခ်ိဳ႕က ေဆးကုေပးဖို႕ မလိုပါ။ ၆ လ တစ္ခါ ၁ ႏွစ္တစ္ခါ ျပန္ျပပါ။ ရိုးရိုးသားသား ေျပာရရင္ ေပ်ာက္သြားေအာင္ ကုတဲ့ေဆး မရွိေသးပါ။ ဆရာဝန္က အနားခိုင္းပါမယ္။ အစာ ေကာင္းေကာင္း စားခိုင္းမယ္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ခိုင္းမယ္။ ေဆးလိပ္၊ အရက္ျဖတ္ခိုင္းမယ္။ တျခား ေနမေကာင္းထိုင္မသာျဖစ္ရင္ ေသာက္ရမဲ့ ေဆးကို ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ဆရာဝန္နဲ႕ တိုင္ပင္ၿပီးမွ ေသာက္ဖို႕ သင့္ပါတယ္။ သိတဲ့အတိုင္း ေဆးမွန္သမ်ွ တိုင္းရင္းေဆး ျဖစ္ျဖစ္ မေကာင္းက်ိဳး ဆိုတာ ရွိတယ္။ မေကာင္းတာ မွန္သမ်ွ ေခ်ဖ်က္ေပမဲ့ အသၫ္းက မေကာင္းဘူး မဟုတ္ပါလား။
(ေအ) ကာကြယ္ေဆး ထိုးခိုင္းခ်င္ ခိုင္းပါလိမ့္မယ္။ (ေအ)ေရာ (ဘီ)ပါ ေရာထားတဲ့ ကာကြယ္ေဆး (Twinrix) လဲ ရွိေနပါၿပီ။ အရက္က လြဲလို႕ အထူး ရေွာင္ရန္ ေဆာင္ရန္ မရွိပါ။ အာဟာရ ျပၫ့္ၿပီး မ်ွတတဲ့ အစာ ေကာင္းေကာင္း စားသင့္ပါတယ္။ အဆီ နၫ္းရင္ ပိုေကာင္းပါတယ္။ အဆီခ်က္မဲ့ စက္က ပ်က္ေနတယ္ မဟုတ္လား။
(ဘီ)ပိုးဟာ HIV ထက္ အဆ ၁ဝဝ ပိုၿပီး ကူးစက္တတ္လို႕ သိထားရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကာကြယ္ေဆးကို အားကိုးၾကပါ။ ကာကြယ္ေဆးကို ၃ ႀကိမ္ ၃ ခါတိတိ ထိုးရပါမယ္။ ပထမ တစ္ခါ ထိုးၿပီး ေနာက္ ၁ လမွာ ဒုတိယ၊ ေနာက္ ၆ လ မွာ တတိယ။
ေမြးစကေန အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ေအာက္ေတြကို ကာကြယ္ေဆး ေသခ်ာေပါက္ ထိုးေပးသင့္ပါတယ္။ လူႀကီးေတြထဲက ဆိုရင္ ေဆးရုံ-ေဆးခန္းမွာ အလုပ္လုပ္သူေတြ၊ေထာင္မွာ အလုပ္လုပ္သူနဲ႕ ေထာင္က်သူေတြ၊ မူးယစ္ထိုးေဆး သုံးသူေတြ၊ လိင္တူ ဆက္ဆံသူေတြ၊ က်ား-မ ဆက္ဆံဘက္မ်ားသူေတြ၊ ခနၶာကိုယ္ရင္းၿပီး လုပ္ကိုင္ရသူေတြ၊ မိသားစုအတူေနထဲက တစ္ေယာက္ ေယာက္မွာ ပိုးရွိေနရင္၊ ကာကြယ္ေဆး ထိုးေပး သင့္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္က ပိုးရွိေနရင္ ကေလးကို ေမြးၿပီးၿပီးခ်င္း ကာကြယ္ေဆးနဲ႕ HBIG ဆိုတဲ့ေဆးထိုးပါေလ။ ပိုးဝင္ၿပီး သူမ်ားကေတာ့ ကာကြယ္ေဆး မလိုေတာ့ပါ။ မထူးလို႕ပါ။
(ဘီ)ပိုး ရွိသူကို ေဆးေပးတာဟာ အသၫ္းေျခာက္တာနဲ႕ ကင္ဆာ အဆင့္ေရာက္မသြားဖို႕သာ ရၫ္ရြယ္နိုင္တာပါ။ WHO အဆို အရေတာ့ Interferon နဲ႕ Anti-viral Agents ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေဈးကေတာ့ ေခါင္ခိုက္ေနဆဲပါ။ ကင္ဆာကေတာ့ ေရာဂါနာမၫ္ တပ္ၿပီး ၆ လ ထက္ အသက္ မရွၫ္ပါ။ အသၫ္း ေျခာက္တာဆိုရင္ေတာ့ ေနာက္ဆုံး ဆရာဝန္မ်ား လုပ္ေပးနိုင္တာက Liver transplantation အသၫ္း အစားထိုး ေပးတာပါပဲ။ သိတဲ့အတိုင္း ဒီအဆင့္ဟာ အင္မတန္ ကရိ ကထမ်ား၊ ေငြကုန္ေၾကးက်မ်ား၊ ရာသက္ပန္ လူနာႀကီးဘဝကို
ေရာက္သြားရတာမ်ိဳးပါ။ အသၫ္း ေကာင္းၾကပါေစ။
Ref:
Dr. တင့္ေဆြ
[Unicode]
(ဘီ)ပိုး Hepatitis B virus (HBV)
ၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐၐ
(ဘီ)ပိုးဆိုတာ Hepatitis B virus (HBV) ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို ခေါ်ကြတာပါ။ သူ႕ကြောင့်ဖြစ်ရတဲ့ Hepatitis B ဟာ အဖြစ်များတဲ့ အသၫ်း ကူးစက်ရောဂါ အပြင်းစား ဖြစ်တယ်။ သမိုင်းကြောင်းပါ ပြောရရင် သီပေါမင်း ပါတော်မူတဲ့ ၁၈၈၅ ခုႏွစ်ကစပြီး ကပ်ရောဂါ အသွင် စဖြစ်ခဲ့ပါသတဲ့။ ပိုးက သွေးထဲကို တစ်နၫ်းနၫ်းနဲ႕ ရောက်လာပြီး ကိုယ်ထဲက အရၫ်တွေထဲထိ ဝင်လာတာ ဖြစ်တယ်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးဆိုရင် ၃ ယောက်မွာ ၁ ယောက်ရွိနိုင်တယ်။ အဲဒီထဲက ၇ ယောက်မွာ ၁ ယောက်က နာတာရွၫ် အဆင့် ရွိနိုင်တယ်လို႕ ဆိုပါတယ်။ “နူရာ ဝဲစွဲ” ဆိုသလို ဆင်းရဲကြတဲ့ အာရွ၊ အာဖရိကနဲ႕ တောင်အမေရိကမွာ ပိုဖြစ်နေပါတယ်။
ဘယ်လိုလုပ် ကူးပါသလဲ မေးရင် AIDS နဲ႕ အတူတူပါဘဲ။ သွေးသွင်းတာ၊သွေး-သွေးချင်းထိတာ (သွေးကိုကိုင်ရင် Latex or plastic လက်အိတ် မသုံးတာ)၊ ပိုးသန့် မထားတဲ့ ဆေးထိုးအပ်သုံးတာ၊ အကာအကွယ်မဲ့ လိင်ဆက်ဆံတာ (ကွန်ဒုံး မသုံးတာ)၊ရောဂါရွိတဲ့ မိခင်ကနေ မွေးလာတဲ့ ကလေးဆီ ကူးတာတွေ ဖြစ်တယ်။ သတိထားစေချင်တာက သွေးသာ မဟုတ်ဘဲ၊ ကိုယ်မွာရွိတဲ့ အရၫ်တွေထဲမွာလဲ ပိုးရွိနမေွာမို႕ လိင်ဆက်ဆံတာနဲ႕ ကူးရတာ ဖြစ်ပါတယ်။အသေးစိတ်ပြောရရင် နားကပ် လဲဝတ်တာ၊ နႈတ်ခမ်းမွွေးရိတ်တဲ့ ဓါး၊ သွားတိုက်တံ၊ လက်သၫ်းၫႇပ် မျွဝေသုံးတာ၊ ဆံပင်ၫႇပ်ဆိုင်၊ အလွပြင်ဆိုင်က တစ်ခါသုံး ဓါး မသုံးရင်လဲ ကူးနိုင်ပါတယ်။ ဆွဲဆောင်မႈ ရွိချင်လွန်းလို႕ (တက်တူး) အရုပ် ထိုးသူတွေ၊ ဟိုနေရာ ဒီနေရာ ကွင်းတပ်သူတွေ အန္တရာယ်ကို မြင်စေချင်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ အစိုးရိမ် မလွန်ပါနဲ႕။ ပိုးရွိနေသူက ခၾက်ပြုတ်တာ စားမိလို႕ မကူးပါ။ လက်တွဲ လမ်းေျလာက်လဲ မကူးပါ၊ ႏွာေျခ၊ ေျခာင်ဆိုးတာနဲ႕ မကူးပါ။ တစ်အိမ်တၫ်း အတူနေရုံနဲ႕လဲ မကူးပါခင်ဗျား။ဒီပိုးဝင်လာရင် တခြားပိုးတွေ ဝင်လာတဲ့အခါ လုပ်သလို ခန္ဓာကိုယ်က ခံပြီး တိုက်ထုတ်ပါတယ်။ ကိုယ်က နိုင်ရင် ပြီးပြီး ေျပာက်ေျပာက် ဖြစ်သွားရော။ ဘာလို႕လဲ ဆိုတော့(အင်တီဘော်ဒီ) လို႕ခေါ်တဲ့ ခံနိုင်စွမ်း (နားလၫ် လွယ်အောင် ပြောရရင် အတွင်းအား ပေါ့ဗျာ) ရလာလို႕ပါ။ နောက်ထပ် (ဘီ)ပိုး ဝင်လာတဲ့အခါ ဒီခံနိုင်စွမ်းကနေပြန်တိုက် ပစ်ပါမယ်။
ဝတ္ထု ဇာတ်ကြောင်း ရေးသလို တက်လိုက် ကၿလိုက် ပြောပြရတော့မွာဘဲ။ ၆ လကြာလို႕ မနိုင်ရင်တော့ နာတာရွၫ် အသၫ်း ရောဂါ ဖြစ်ပါပြီ။ စိတ်သက်သာရဖို႕ တစ်ခုကတော့ ၉ဝ% သော ကျန်းမာတဲ့ လူကြီးတွေဟာ နာတာရွၫ် ဖြစ်မသွားကြပါဘူး။ ကလေးတွေက ကံမကောင်းကြပါ။ ငယ်လေ မခံနိုင်လေ၊ သိပ်ငယ်လို႕ကတော့ ၉ဝ% မခံနိုင်ကြပါ။ နာတာရွၫ် ဖြစ်တိုင်းလဲ လူက လူကောင်းလို အကြာကြီး နေနိုင်ပါတယ်။
နေနိုင်တယ်ဆိုပြီး ပေါ့လို႕တော့ မရပါ။ ရောဂါ လက္ခဏာသာ မရွိတာ၊ ပိုးက အသၫ်းကို တစစနဲ႕ ဖၾက်ဆီးနေပါပြီ။သူ႕ကြောင့် အသၫ်းခြောက်ရောဂါ၊ ဒါမွမဟုတ် အသၫ်း ကင်ဆာ ဆက်ဖြစ်တတ် လို႕ ဆိုးလွန်းပါတယ်။ အသၫ်းက လိုသလောက် အလုပ်မလုပ်နိုင်တော့ချိန် ရောက်ရင်တော့သေရတော့မွာပါ။
အသၫ်းဆိုတာ အတော် အလုပ်လုပ်တဲ့ အင်္ဂါ ဖြစ်ပါတယ်။ စားလိုက်တဲ့ အစာထဲက အဆီ နဲ႕ ဆီတွေကို အစာခြေ ပေးတယ်။ ဒီလို လုပ်နိုင်ဖို႕ (Bile) အစာခြေ အရၫ် ထုတ်ပေးတယ်။ စိမ်းစိမ်း၊ နက်နက်၊ ခါးခါး အရၫ်ကို ပြောတာပါ။ တစ်နေ့တာ ရတာနဲ႕ သုံးတာထဲက ပိုတဲ့ အား(Energy)ကို သိုလွောင် ပေးထားတယ်။ အဆိပ် အတောက် ပါလာရင်လဲ ဖယ်ရွားပေးတယ်။ နောက်ပြီး ကိုလက်စ်ထရောဓါတ်၊ သွေးခဲ စေတဲ့ ပစ္စၫ်း၊ ပရိုတင်းတွေကို သူကနေ ထုတ်လုပ်ပေး ပါသေးတယ်။ ဒီလို များလွန်းတဲ့ အလုပ်တွေ ၂ ရက်လောက် အလုပ် မလုပ်တော့ရင် လူဟာ သေရတော့မွာပါ။ ဇာတ်နာပြီ ပေါ့ဗျာ။
(ဘီ)ပိုး စဝင်လာချိန်မွာ တုပ်ကွေးလိုဘဲ နဲနဲဖျား၊ ကိုက်ခဲ၊ အစာမစားချင် ဆိုတာလောက်သာ ခံစားရပါတယ်။ ရွာရွားပါးပါး ဆိုပါစို႕ ၁% လောက်သာ မၾက်စိဝါ၊ ဆီးဝါ၊ အန်ချင် ဆိုတဲ့ ခပ်ပြင်းပြင်း ခံစားရတတ်ပါတယ်။ သတိထားရတော့မဲ့ နာတာရွၫ်အဆင့် ရောက်ရင် စောစောက လက္ခဏာတွေ မရွိတော့ပါ။ မပေါ့ပါနဲ႕။သွေးစစ်ရင် အဖြေ ၃ မျိုးထွက်နိုင်ပါတယ်။ HBsAb တွေ့ရင် ဒီလူ ကံကောင်းတယ်။ ခံနိုင်အားရွိနေပြီ။ သူများကိုလဲ မကူး၊ ကာကွယ်ဆေးလဲ မလိုဘူး။ HBsAg တွေ့ရင်သွေးထဲမွာ ပိုးရွိနေပြီ။ ၆ လကြာရင် တခါထပ်စစ်ပါ။ ရောဂါပြီးသွားတာ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
HBcAb တွေ့တယ် ဆိုရင်တော့ ကူးစက်ခံနေရပြီမို႕ အသၫ်းအထူးကုဆရာဝန်နဲ႕ တိုင်ပင်ရပါတော့မယ်။ဆရာဝန်ဆီ ရောက်ပြန်တော့ တချို႕က ဆေးကုပေးဖို႕ မလိုပါ။ ၆ လ တစ်ခါ ၁ ႏွစ်တစ်ခါ ပြန်ပြပါ။ ရိုးရိုးသားသား ပြောရရင် ေျပာက်သွားအောင် ကုတဲ့ဆေး မရွိသေးပါ။ ဆရာဝန်က အနားခိုင်းပါမယ်။ အစာ ကောင်းကောင်း စားခိုင်းမယ်။ ရေများများသောက်ခိုင်းမယ်။ ဆေးလိပ်၊ အရက်ဖြတ်ခိုင်းမယ်။ တခြား နေမကောင်းထိုင်မသာဖြစ်ရင် သောက်ရမဲ့ ဆေးကို ကျွမ်းကျင်တဲ့ ဆရာဝန်နဲ႕ တိုင်ပင်ပြီးမွ သောက်ဖို႕ သင့်ပါတယ်။ သိတဲ့အတိုင်း ဆေးမွန်သမျွ တိုင်းရင်းဆေး ဖြစ်ဖြစ် မကောင်းကျိုး ဆိုတာ ရွိတယ်။ မကောင်းတာ မွန်သမျွ ေျခဖၾက်ပေမဲ့ အသၫ်းက မကောင်းဘူး မဟုတ်ပါလား။
(အေ) ကာကွယ်ဆေး ထိုးခိုင်းချင် ခိုင်းပါလိမ့်မယ်။ (အေ)ရော (ဘီ)ပါ ရောထားတဲ့ ကာကွယ်ဆေး (Twinrix) လဲ ရွိနေပါပြီ။ အရက်က လွဲလို႕ အထူး ရွောင်ရန် ဆောင်ရန် မရွိပါ။ အာဟာရ ပြၫ့်ပြီး မျွတတဲ့ အစာ ကောင်းကောင်း စားသင့်ပါတယ်။ အဆီ နၫ်းရင် ပိုကောင်းပါတယ်။ အဆီခၾက်မဲ့ စက်က ပၾက်နေတယ် မဟုတ်လား။
(ဘီ)ပိုးဟာ HIV ထက် အဆ ၁ဝဝ ပိုပြီး ကူးစက်တတ်လို႕ သိထားရပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကာကွယ်ဆေးကို အားကိုးကြပါ။ ကာကွယ်ဆေးကို ၃ ကြိမ် ၃ ခါတိတိ ထိုးရပါမယ်။ ပထမ တစ်ခါ ထိုးပြီး နောက် ၁ လမွာ ဒုတိယ၊ နောက် ၆ လ မွာ တတိယ။
မွေးစကနေ အသက် ၁၈ ႏွစ် အောက်တွေကို ကာကွယ်ဆေး သေချာပေါက် ထိုးပေးသင့်ပါတယ်။ လူကြီးတွေထဲက ဆိုရင် ဆေးရုံ-ဆေးခန်းမွာ အလုပ်လုပ်သူတွေ၊ထောင်မွာ အလုပ်လုပ်သူနဲ႕ ထောင်ကျသဴတွေ၊ မူးယစ်ထိုးဆေး သုံးသူတွေ၊ လိင်တူ ဆက်ဆံသူတွေ၊ ကျား-မ ဆက်ဆံဘက်များသူတွေ၊ ခန္ဓာကိုယ်ရင်းပြီး လုပ်ကိုင်ရသူတွေ၊ မိသားစုအတူနေထဲက တစ်ယောက် ယောက်မွာ ပိုးရွိနေရင်၊ ကာကွယ်ဆေး ထိုးပေး သင့်ပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင် မိခင်က ပိုးရွိနေရင် ကလေးကို မွေးပြီးပြီးချင်း ကာကွယ်ဆေးနဲ႕ HBIG ဆိုတဲ့ဆေးထိုးပါလေ။ ပိုးဝင်ပြီး သူများကတော့ ကာကွယ်ဆေး မလိုတော့ပါ။ မထူးလို႕ပါ။
(ဘီ)ပိုး ရွိသူကို ဆေးပေးတာဟာ အသၫ်းခြောက်တာနဲ႕ ကင်ဆာ အဆင့်ရောက်မသွားဖို႕သာ ရၫ်ရွယ်နိုင်တာပါ။ WHO အဆို အရတော့ Interferon နဲ႕ Anti-viral Agents ဆေးတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆေးဈေးကတော့ ခေါင်ခိုက်နေဆဲပါ။ ကင်ဆာကတော့ ရောဂါနာမၫ် တပ်ပြီး ၆ လ ထက် အသက် မရွၫ်ပါ။ အသၫ်း ခြောက်တာဆိုရင်တော့ နောက်ဆုံး ဆရာဝန်များ လုပ်ပေးနိုင်တာက Liver transplantation အသၫ်း အစားထိုး ပေးတာပါပဲ။ သိတဲ့အတိုင်း ဒီအဆင့်ဟာ အင်မတန် ကရိ ကထများ၊ ငွေကုန်ကြေးကျများ၊ ရာသက်ပန် လူနာကြီးဘဝကို
ရောက်သွားရတာမျိုးပါ။ အသၫ်း ကောင်းကြပါစေ။
Ref:
Dr. တင့်ဆေွ
